Proof of Stake (PoS) được hiểu là Bằng chứng ký gửi hay Bằng chứng cổ phần. Khái niệm Proof of Stake nói rằng một người có thể khai thác hoặc xác nhận các giao dịch khối theo số lượng tiền mà người đó nắm giữ. Điều này có nghĩa là càng nhiều coin hoặc token thuộc sở hữu của một người khai thác, thì càng có nhiều sức mạnh khai thác.
Ý tưởng về Proof of Stake được trình bày lần đầu tiên vào năm 2011 tại diễn đàn Bitcointalk. Vào năm 2012, đồng tiền điện tử đầu tiên sử dụng cơ chế Proof of Stake là Peercoin. Kể từ đó đến nay, đã có hàng trăm đồng coin sử dụng thuật toán Proof of Stake được sinh ra và sử dụng rộng rãi.
Có thể nói, Proof of Stake được xem như một giải pháp thay thế cho cơ chế Proof of Work vốn hiệu quả nhưng đòi hỏi rất nhiều tài nguyên trong việc thực hiện các xử lý.
Để tìm hiểu cách thức mà Proof of Stake hoạt động, đầu tiên bạn cần nắm một số thuật ngữ liên quan như:
Proof Of Stake yêu cầu những người tham gia phải đóng góp một lượng coin để xác nhận đồng thuận cho block. Khi xác nhận thành công (unlock), phần thưởng của block sẽ xuất hiện và được chia cho những người đã đóng góp. Mỗi người tham gia sẽ nhận theo mức họ đã đóng góp trước đó. (Ví dụ góp 1000$, lãi 10% thì sẽ nhận được 100$).
Bất kỳ ai muốn tham gia vào quá trình đặt cổ phần này đều phải sở hữu số lượng coin trong hệ thống blockchain. Sau khi staking (đặt cược) thành công, coin sẽ bị lock (khóa) để làm tài sản thế chấp của mạng lưới.
Tuy nhiên theo thuật toán Proof Of Stake, không đơn thuần là bỏ coin vào và nhận coin mà còn có những quy tắc nhất định. Để nhận được lãi một cách cao nhất và chiếm được block một cách nhanh nhất, bạn cần phải cạnh tranh với các staker khác (bạn có thể tìm hiểu dưới đây).
Trong Proof of Stake, hệ thống phải phải xác định được nút hợp lệ tiếp theo trong bất kì Blockchain nào.
Ví dụ: Nếu Bob bỏ vào tài khoản 10 USD, trong khi đó Jane bỏ vào tài khoản 100 USD. Khả năng cao Jane sẽ được chọn làm người xử lý khối tiếp theo
Nếu việc lựa chọn nút diễn ra theo cách lựa chọn theo số tiền đặt cọc nhiều nhất sẽ dẫn đến việc tập trung hóa, vốn đi ngược lại với quy luật vì thành viên giàu nhất sẽ có lợi thế lâu dài. Thay vào đó, một số phương pháp lựa chọn khác nhau đã được đưa ra.
Proof of Stake ngẫu nhiên chọn người khai thác đơn vị tiếp theo, bằng cách sử dụng công thức tìm kiếm tỷ lệ băm (jashrate) thấp nhất kết hợp với kích thước của tài sản ròng (stake).
Khi tài sản được công khai, mỗi nút có thể “tự động hóa” lựa chọn tài khoản được quyền xử lý khối tiếp theo.
Proof of Stake còn có thể kết hợp phương pháp lựa chọn ngẫu nhiên với việc xem xét “độ tuổi của tài sản”, con số này thể hiện số ngày từ khi tài sản được đưa vào cho đến nay của từng nút.
Các tài sản chưa được xem xét trong ít nhất 30 ngày sẽ bắt đầu cạnh tranh vị trí xử lý khối tiếp theo. Bộ tài sản với thời gian chưa được sử dụng lâu hơn sẽ có xác suất lớn hơn để trở thành đơn vị xử lý khối kế tiếp.
Một khi quá trình xử lý hoàn thành, “độ tuổi tài sản” sẽ trở về số 0 và phải chờ ít nhất 30 ngày nữa trước khi được quyền xử lý một khối khác. Ngoài ra, tỉ lệ nút được lựa chọn để xử lý các khối sẽ đạt xác suất cao nhất khi đạt mốc 90 ngày nhằm ngăn chặn lượng lớn các tài sản rất cũ hoặc có giá trị rất lớn khỏi việc thống trị Blockchain.
Quá trình này bảo vệ mạng lưới và dần dần tạo ra các nút mới theo thời gian mà không tốn công suất tính toán đáng kể.
Điều gì xảy ra nếu validator được chọn thực hiện gian lận cố tình validate block giả mạo.
Nếu điều này bị phát hiện (được thông báo lên mạng lưới từ các validator khác), anh ta sẽ bị phạt toàn bộ số tiền trong stake.
Đây cũng là lý do tại sao stake không được hoàn trả ngay sau khi validator từ bỏ quyền tham gia. Tránh trường hợp anh ta validate block giả mạo sau đó từ bỏ quyền luôn để trốn chạy.
Để đảm bảo lợi thu được nhỏ hơn nhiều số tiền bị phạt, stake tối thiểu được quy định của Casper là 1250 ETH (Code trên github ở đây).
Nên hiểu là chỉ có 1 block được chấp nhận và thêm vào chain, tất cả các validator đặt stake cho block bị coi là giả mạo (không được thêm vào chain) cũng sẽ mất toàn bộ stake của họ.
Đánh vào các hình phạt kinh tế là điểm then chốt để đảm bảo tính an toàn của PoS, khiến cho việc tấn công và giả mạo trở nên khó khăn hơn.
Với Proof of Work, rất khó để thực hiện tấn công vào hệ thống, như tấn công 51% sẽ đòi hỏi chi phí về năng lượng tính toán cực lớn mà nhiều khi chi phí để tấn công còn tốn hơn nhiều lần món lợi đem lại.
Với Proof of Stake, việc tấn công cũng không hề dễ dàng. Nếu tấn công thất bại, kể tấn công sẽ bị phạt mất toàn bộ số tiền cược (stake).
Để thực hiện tấn công 51%, kẻ tấn công cần phải có hơn 50% tổng số coin của hệ thống, điều này càng khó có thể xảy ra nếu tổng giá trị thị trường của đồng coin đó cao.
Sở hữu nhiều ưu điểm vậy nên Proof of Stake (PoS) chắc chắn sẽ trở thành xu thế trong tương lai tới trong không gian tiền điện tử. Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn được phần nào trong việc hiểu Proof of Stake một cách chi tiết nhất và cách kiếm tiền từ nó nhé!